De Ruigewaard
Introductie en variaties over het Dies Irae
Gecomponeerd in 2012 in opdracht van C.M.V. Excelsior Grijpskerk
De Ruigewaard is een grote polder in de provincie Groningen. Kort na de inpoldering rond 1500 ontstond er een nederzetting op de plaats waar nu het dorp Grijpskerk is gelegen. Dit gegeven vormde de inspiratiebron voor dit concertwerk – samen met een als leidmotief gebruikt 13e-eeuws gregoriaans thema: het Dies Irae.
Na de introductie volgen vijf variaties, in willekeurige volgorde, maar wel allemaal terug te voeren op een markant moment uit de geschiedenis van de vestigingsplaats van de opdrachtgever van deze compositie: Grijpskerk.
Variatie I: In de 19e eeuw was de aanleg van een waterweg en een spoorlijn van groot belang voor Grijpskerk. Hierdoor werd de aantrekkingskracht van het dorp vergroot en gingen er meer mensen wonen.
Variatie II: Deze variatie, waarin ook voor het eerst het volledige Dies Irae-thema te beluisteren is, voert terug tot de 16e eeuw – de eeuw waarin de Tachtigjarige Oorlog begon en waarin Willem van Oranje zijn strijd voor het vaderland voerde – en door Balthasar Gerards werd vermoord.
Variatie III: De Tachtigjarige Oorlog ging ook aan Grijpskerk niet voorbij. In 1582 werd de kerk van Grijpskerk verwoest door plunderende oorlogsbendes. Dit was een jaar nadat de Slag bij Grijpskerk plaatsvond. De staatse troepen behaalden toen een grote overwinning op de Spanjaarden.
Variatie IV: Pas in 1607, tijdens het Twaalfjarig Bestand, werd de kerk weer opgebouwd.
Variatie V: Hierin wordt het huidige Grijpskerk verklankt. De muziek geeft een dynamische plaats weer, waar de vondst van het in 1990 in de nabijheid van het dorp aangetroffen aardgasveld voor veel bedrijvigheid heeft gezorgd.
CMV Excelsior Grijpskerk heeft deze compositie laten schrijven vanwege haar deelname aan het WMC te Kerkrade in 2013. Het orkest heeft de afgelopen jaren onder de bezielende leiding van dirigent Andries de Haan vele hoogtepunten bereikt, waaronder de promotie naar de derde divisie in 2010.